1. Devlet ve Özel Hastanelerde Protez Bacak Ameliyatları ve Ücretlendirme
Türkiye’de protez bacak ameliyatları genellikle SGK ile anlaşmalı kamu hastanelerinde yapılmakta olup bu durumda hastanın ödeyeceği ücret SGK tarafından SUT’ta belirlenen bedel üzerinden karşılanır. SGK, protez-ortez üniteli hastanelerde yapılan protez uygulamalarının bedelini “Kurumca karşılanır” olarak belirlemiştir. Yani devlet destekli protez bacak ameliyatı mümkündür.
Özel hastanelerde ise SGK desteği ancak ilgili sağlık kuruluşunun SGK ile sözleşmeli olması hâlinde geçerlidir; anlaşması olmayan özel kliniklerde ameliyat ve protez bedeli tamamen hastaya ait olur. Kamu hastanelerinde, hastanın SGK kapsamında olması koşuluyla ameliyat ücreti alınmaz veya katılım payı sonrasında makul düzeyde kalır.
Özel hastanelerde ise hem ameliyat, hem de protez bedeli genellikle daha yüksektir; SGK ödeme yapmayacağından hasta, tüm masrafı kendi imkânlarıyla karşılar. Katılım payı uygulamasına göre ise SGK tarafından ödenen protez bedelleri üzerinden çalışanlardan %20, emeklilerden %10 oranında katılım payı alınır. Örneğin 2025 itibarıyla diz altı protezler için yaklaşık 14.200 TL, mikroişlemcili diz üstü protezler için 115.000 TL’ye kadar SGK ödemesi yapılmaktadır. Katılım payı, çalışanın gelirinden mahsup edilir veya hastane tarafından alınır (gelir/aylık alanlar ve bakmakla yükümlüler için %10, diğerleri için %20)
2. SGK Desteği: Yetişkinlerde Koşullar ve Karşılama Oranı
Yetişkin hastalar için protez bacak başvurusu, ilgili sağlık kurulu raporu alınarak SGK’ya iletilir. Protez ihtiyacı, fiziksel tıp-rehabilitasyon veya ortopedi uzmanları tarafından düzenlenen “uzman hekim raporu” ile belgelenmelidir. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın açıklamasına göre, engellilere gerekli protez ve ortez gibi malzemeler SGK tarafından Sağlık Uygulama Tebliği (SUT) kapsamında ödenir.
SGK, SUT’ta belirlenen tutar kadar ödeme yapar. 2025 yılı verilerine göre diz altı protezler için ~14.200 TL, pnömatik diz üstü protezler için ~44.268 TL, hidrolik diz üstü için ~61.880 TL ve en yüksek teknoloji mikroişlemcili protezlerde ~115.000 TL ödeme yapılmaktadır. Bu ödemelere çalışanlardan %20, emeklilerden %10 katılım payı uygulanır. Örneğin emekli biri 100.000 TL’lik pin sistemli diz altı protez alacak olursa SGK 14.200 TL üzerinden %10 kesinti yapıp 12.780 TL öder; gerisini hasta karşılar. Hastanın SGK’lı olması ve protezin SUT kodlarına uygun olması kaydıyla, SGK hastanın büyük kısmını üstlenir. Özetle, yetişkin hastalarda SGK engelli sağlık raporuna dayanarak SUT’ta belirlenen oranlarda protez desteği verir.
3. SGK Desteği: Çocuklarda Yaş ve Engel Farklılıkları
Engellilik düzeyi yüksek olan çocukların protez ihtiyaçlarında da SGK SUT kapsamındaki ödemeler geçerlidir. Çocuklar için de protez başvurusu sağlık kurulu raporuyla yapılır ve giderler SGK tarafından SUT’a göre karşılanır. Küçük yaştaki hastalar genellikle ebeveynlerinden biri üzerinden Genel Sağlık Sigortası kapsamında değerlendirilir; bakmakla yükümlü konumundaki çocuklardan katılım payı %10 olarak alınır. Resmî kayıtlarda 18 yaş altındaki engelliler için açık katılım payı muafiyeti yer almasa da, pratikte çocuklar SUT esasına göre desteklenir.
Engel derecesine göre değişen herhangi bir ilave SGK koşulu bulunmamaktadır. Sağlık Bakanlığı’nın bilgilendirmesinde de vurgulandığı gibi, ortopedik protez gereksinimleri SUT’ta tanımlanan yöntemle SGK tarafından ödenir. Gerektiğinde protez yenileme dönemleri veya özelleşmiş çocuk protezleri için de SGK’lı tesislerde işlem yapılır; katılım oranı yetişkinlerle aynıdır. SGK ödemeleri diz altı, diz üstü ya da üst ekstremite protez fark etmeksizin SUT limitlerindedir, çocuk için özel ek bir indirim veya ek ödeme tanımlanmamıştır.
4. İş Kazası Sonrası Uzuv Kaybı Desteği
İş kazası veya meslek hastalığı sonucu uzuv kaybeden sigortalılar, bu durumu SGK’ya bildirdiklerinde sağlık harcamalarında katılım payı ödemezler. 5510 sayılı Kanun’un 68. maddesi gereğince, iş kazası/meslek hastalığı nedeniyle sağlanan tıbbi malzemelerden SGK hiçbir katılım payı almaz. Dolayısıyla iş kazası sonucu protez bacak gereksinimi doğanlarda, protez ve ameliyat bedelinin tamamı SGK tarafından karşılanır.
Ayrıca bu kişiler çalışamadığı süre boyunca iş göremezlik ödeneği ve sakatlık maaşı gibi ek haklardan yararlanır (ör. SSK’dan maluliyet aylığı). Kısacası iş kazasında protez ihtiyaçları, SGK bütçesinden ek bir kesinti olmadan ödenir ve hastanın cebinden ödeme çıkarmaz.
5. Gaziler ve Şehit Yakınları için Özel Düzenlemeler
Kamu görevi, savaş veya terör nedeniyle malul olan gazilere ve yakınlarına yönelik ayrıcalıklı uygulamalar mevcuttur. SGK’nın “Katılım Payı Alınmayacak Haller” tebliğine göre harp ve afet durumunda sağlık hizmetlerinden katılım payı alınmaz. Bu kapsamda harp gazileri, terör veya operasyon malulleri protez/ortez hizmetlerini de katılım payı ödemeksizin alabilir.
Ayrıca Sağlık Bakanlığı ile SGK arasında “Gaziler için her türlü ortez/protez teminine ilişkin” protokoller yapılmıştır. 2018’de yapılan bir toplantıda; gazilere özel protez desteği sağlanması için SGK ve Sağlık Bakanlığı yetkilileri işbirliği yapacaklarını duyurmuşlardır. Dolayısıyla savaş gazileri ve şehit yakınları, hem SGK’nın ödemelerinde muafiyetten hem de ilgili protokollerle ücretsiz protez temininden yararlanır.
Bu statüdeki kişiler için protez tedavisi, genel SUT sınırlamaları içinde tamamen devlet güvencesi altındadır.
6. Özel Hastanelerde Ameliyat ve Protez İşlemlerinde SGK Desteği
Özel hastanelerde protez ameliyat ve tedarikinde SGK desteği almak için sağlık kurumunun SGK ile sözleşmeli olması gerekir. SUT’ta belirtilen protokole göre, ancak “sağlık kurulu ünitesinde protez-ortez üniteli” ve SGK ile sözleşmeli kurumlarda protez bedeli Kurumca karşılanır. Dolayısıyla protez ameliyatı özel bir hastanede yapılacaksa, o hastanenin SGK ile anlaşmalı ve protez hizmetleri sunabilen bir üniteye sahip olması şarttır.
Aksi halde SGK ödeme yapmaz ve hasta tüm masrafı kendisi ödemek zorunda kalır. Kısaca, SGK kapsamındaki ameliyat/protez hizmetleri yalnızca anlaşmalı özel ya da kamu kuruluşlarında geçerlidir; anlaşması olmayan özel hastaneler bu hizmetlerde SGK desteği sunmaz. Ücretlendirme yine SUT’a göredir, ancak özel hastanelerin fark ücreti talep etmeleri durumunda bu farkın SGK ile ilgisi yoktur.
7. SGK Dışı Destekler (Aile ve Sosyal Hizmetler, Belediyeler, SYDV vb.)
SGK dışında dar gelirli engellilere farklı kurum ve belediyeler tarafından destekler sağlanmaktadır. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (engelli hizmetleri) kaynaklarına göre, protez ve ortez gibi araç-gereçlerin bedelleri öncelikle SGK tarafından karşılanmakla birlikte ek destekler de mevcuttur. Bakanlığa bağlı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları (SYDV) gelir testi sonucunda muhtaç kabul ettikleri engellilere ücretsiz protez/ortez yardımı yapabilmektedir.
Örneğin SYDV’ler, düşük gelirli hanelerdeki engelli bireylere tekerlekli sandalye, işitme cihazı veya protez temin edebilmektedir. Ayrıca bazı belediyeler, engellilere doğrudan yardımcı cihaz desteği sunmaktadır. Gaziantep Büyükşehir Belediyesi gibi birçok ilde kurulan “Ortez Protez Atölyesi” ile ihtiyaç sahibi engellilere ücretsiz protez temin ediliyor.
Bu merkezlerde, uygun raporları olan engellilere tamamen belediye bütçesiyle protez yapılarak verilmektedir. Özetle SGK kapsamı dışında kalan veya ek ihtiyaçları olan engelliler için ASPB (SYDV’ler), belediyeler ve bazı vakıflar aracılığıyla ilave yardımlar mevcuttur.
Detayları için : www.ortoport.com.tr
