Bilindiği gibi anal fistül, kalınbağırsağın son kısmından anal kanalın dışına doğru ince tüp oluşması, kanalcığın makata birkaç santimetre uzaklıkta dışarı açılmasıdır. Oluşan ince tüp şeklindeki kanalcığa fistül traktı denir. Makatın dışına açıldığı deliğe dış ağız, içerde kalan bağırsakla birleştiği deliğe iç ağız denir. İç delik kalın bağırsaktaki mikroplarla sürekli temasta olduğundan devamlı iltihaplı kalır, iltihap dış ağızdan sürekli akmaya devam eder. Fistülün kanalı tıkanırsa apse oluşur, daha sonra ya kendiliğinden boşalır yada cerrahi müdahale ile boşaltılır.
Setona geçmeden önce hastalıktan biraz daha söz edelim
Makata yakın alanda ciltle kalın barsağın son kısmı arasında iki ucu açık boru şeklinde bir kanal oluşması halidir.
FİSTÜL ( PERİANAL FİSTÜL) NEDENLERİ:
Makat bölgesinin nemini sağlayan 4-6 adet tükrük bezi benzeri bezler vardı bunların salgı deliğinin tıkanması salgının birikmesine, apseye ( perianal apse ) sebep olur. Oluşan apse erken dönemde uygun şekilde tedavi edilmezse kendiliğinden patlar. Patlama cilde, makata olur. Patlayan bu apse iyileşirken barsaktan sürekli kirlendiği için kanal şeklinde kalır. Kanal fistül olarak devam eder. Seyrek görülen diğer sebepse bölgeye olan travmalardır.
FİSTÜL BULGULARI:
– Makat kenarında irinli akıntı.
– Akıntının olduğu ciltten hafif kabarık zaman zaman kanayan çıkıntı.
– Akıntının olduğu dış deliğin tıkanmasını takiben apse (şişlik ) gelişmesi.
– Apse olduğunda şiddetli olabilen makat bölgesinde ağrı.
FİSTÜLÜN ÇEŞİTLERİ:
Peri anal fistüller makat kaslarıyla olan ilişkisine göre basit (inkomplike), karmaşık (komplike) olarak sınıflandırılır. % 90 oranında basit tiptedir, basit tipin tedavi şansı % 100 e yakındır dikkatli tedaviyle dışkı tutamama ihtimali yok denecek kadar azdır. Karmaşık tipinse çok çeşitleri vardır ve tekrarlama yada iyileşmeme ihtimali % 50 ye kadar çıkabilmektedir. Karmaşık (kasların arkasından dolanan fistüllerin uygun şekilde tedavi edilmemesi gaz ve dışkı kaçağına sebep olabilir.
FİSTÜL TEDAVİSİ:
Tedavisinde boru şeklindeki fistülün kanal haline getirilir veya fistülle ait kanal total olarak çıkarılır. Karmaşık fistüllerin tedavisi çok daha çeşitli ve zordur.
Fistüller bekletildiğinde (özellikle komplike olanlar) zaman içerisinde tekrarlayan apseler dolayısıyla yeni deliklerin açılmasına, tedavinin zorlaşmasına sebep olabildiği gibi 15-20 yıl akıntıya maruz kalan bölge cildindede kanserleşmeye sebep olabilirler.
Anal Fistül Ameliyatı
Basit vakalarda uygulanan ameliyat; analda iç ve dış ağzı içerecek şekilde kesilerek temizlenmesi ve fistül kanalının çıkarılması şeklinde uygulanır. Başarısı % 100 yakındır.
Perianal fistül seton uygulaması
Komplike fistül (karışık yada kasları dolaşan olarak Türkçeleştirilebilir) olanlarda uygulanır. Dışkı tutmayı sağlayan kaslarla ilişkisi ciddi önem kazanır. Fistül kanalı kasların içinden (alt,orta veya üst kısma yakın) yada tamamen üstünden geçebilir. Böylesi durumda ameliyatı yaparken kasları kısmen veya tamamen kesmek gerekebilir. İşte kasların çoğunun veya tamamının kesilmesini gerektiren ameliyatlar yapılamaz, yapılırsa hasta ameliyattan sonra büyük tuvaletini tutamaz veya kısmen kaçırabilir. Burada SETON yöntemi devreye girmektedir. Kaslar kesilince kasılıp çekilir, tekrar dikilemez.
Fistül Seton Tedavisi
Seton yönteminde fistül traktının içinden değişik materyellerden yapılmış ip geçirilir. İç ve dış ağızdan çıkarılan ip bağlanır. Konulan ip aylarca orada tutulur. İpin vücutta yarattığı yabancı cisim reaksyonu, ipin biraz gergin tutulması ile ip haftada 1-2 milimetre aşağı doğru kasları keserek ilerler. Yavaş bir kesme olurken kaslar kasılıp uzaklaşmaz, ipin arkasından nedbe dokusu ile iyileşir. Böylece kasların kopması engellenmiş olur.
Bu işlem aylarca sürünce ip cilt altına kadar gelir, dışarı çıkar, arkada kalan kaslar da iyileşir, uçlar birbirinden ayrılmaz, yani makatta yetmezlik oluşmaz. Klasik ameliyatta bir dakika da kesilen kaslar SETON yönteminde birkaç aya yayılarak önden kesilirken arkadan iyileşmesine zaman kazandırılıp kasların birbirinden ayrılması önlenmektedir. Böylece ameliyatı mümkün olmayan hastaların tedavisi sağlanır. Yukarıdaki açıklamalardan anlaşılacağı gibi SETON yöntemi tedavisi neredeyse mümkün olmayan fistüllerin tedavisinde uygulanır ve uygulanması oldukça zahmetlidir. Başarı oranı %60 lar civarındadır. Bu oran düşük gibi görünse de sonuçta tedavisi mümkün olmayan komplike fistüllerde başka alternatifi olmayan bir yöntemdir. Burada tecrübe önem arz etmektedir.
Op.Dr.Nizam KURTDERE
Soru ve Yorumlar